اثر استروبوسکوپیک چیست؟ + فیلم آموزشی جدید!

اثر استروبوسکوپیک یکی از معایب لامپ های تخلیه در گاز است که به واسطه استفاده از بالاست های مغناطیسی ایجاد می شود.

به ظاهر اثر استروبوسکوپیک، مشکل خاصی به نظر نمی رسد اما واقعیت غیر از این است.

اثر استروبوسکوپیک زمانی عیوبش ظاهر می شود که با من همراه باشید و ادامه مقاله را بخوانید!

اثر استروبوسکوپیک: علت

لامپهای تخلیه در گازی که با بالاست مغناطیسی روشن می شوند، به دلیل اینکه با ولتاژ و جریان متناوب کار می کنند، در هر سیکل، دو بار خاموش و روشن می شوند، یعنی در هر پیک جریان، روشن و در نقاط صفر پیک، خاموش می شوند که باعث ایجاد فلیکر و یا سوسو در منبع نور می شود.

فلیکر به وجود آمده ممکن است با سرعت چرخش و یا سرعت زاویه ای جسمی دوار، برابر گردد و چرخش جسم دوار، دیده نشود!!!

به این پدیده اثر استروبوسکوپیک می گوییم.

اثر استروبوسکوپیک: آشنای دیرینه

اثر استروبوسکوپیک را احتمالا همه ما دیده ایم، زمانی که در تلویزیون بال های یک هلی کوپتر در حال حرکت را ثابت دیده ایم و یا چرخش چرخ های یک اتومبیل را برعکس دیده ایم، در واقع به طور ناخودآگاه با اثر استروبوسکوپیک آشنا شده ایم.

زمانی که سرعت زاویه ای جسم در حال چرخش با سرعت شاتر و فریم ریت دوربین فیلم برداری به تناسبی می رسد، جسم در حال چرخش، در صفحات نمایش، ثابت دیده می شود.

اثر استروبوسکوپیک: معایب

ثابت دیدن چرخش بال های هلی کوپتر یا چرخ های یک اتومبیل در تلویزیون، باعث آسیب دیدن ما نمی شود؛ اما موضوع حائز اهمیت، اثر استروبوسکوپیک در صنعت است.

زمانی که مثلا در یک کارگاه تراشکاری، از لامپ های تخلیه در گاز با بالاست های مغناطیسی استفاده می شود، ممکن است سرعت خاموش و روشن لامپ ها با سرعت زاویه ای دستگاه چرخنده ( مثلا دستگاه تراش) به تناسبی برسد، چرخش دستگاه تراش دیده نشود و سه نظام آن ثابت در نظر گرفته شود.

به اتفاق بالا، سروصدای موجود در کارگاه و سایر مشغله های ذهنی اپراتور دستگاه را نیز اضافه نمایید.

اتفاقی که ممکن است رخ دهد این است که اپراتور دستگاه تراش دچار حادثه شود و صدمات جسمانی جدی متوجه او شود.

اثر استروبوسکوپیک: روش های دفع خطر

• از بالاست الکترونیکی استفاده کنید:

بالاست های الکترونیکی با فرکانس بالا کار می کنند.

یک بالاست مغناطیسی با فرکانس 50 هرتز کار می کند و یک لامپ تخلیه در گاز را در حدود 100 بار در هر ثانیه روشن و خاموش می کند.

زمانی که از بالاست الکترونیکی بهره می بریم، تعداد خاموش و روشن شدن لامپ را از 100 بار در ثانیه به حدود 25000 تا 35000 بار در ثانیه می رسانیم.

همین اتفاق به راحتی می تواند اثر استروبوسکوپیک را خنثی کند.

اگر برای یک کارگاه صنعتی که دستگاههای در حال چرخش دارد و دمای آن کارگاه بالاست و به ناچار باید از لامپهای تخلیه در گاز برای سیستم نورپردازی استفاده کنیم، استفاده از بالاست های الکترونیکی را نباید فراموش کنیم.

بالاست های الکترونیکی مزایای زیادی برای لامپ های تخلیه در گاز دارد که در مقاله لامپ متال هالید، تشریح کرده ام.

• از فازهای مختلف استفاده کنید:

می دانیم که در سیستم سه فاز متعارف و متعادل، اختلاف فاز بین هر فاز، 120 درجه است.

زمانی که در یک چراغ سه لامپه، از هر فاز برای روشن کردن یک لامپ استفاده شود، همین اختلاف فاز، باعث می شود که زمان خاموش و روشن شدن هر لامپ چراغ سه لامپه، با هم متفاوت باشد و در هر لحظه یکی از لامپها روشن باشد.

این موضوع می تواند اثر استروبوسکوپیک را به راحتی خنثی کند اما سایر ویژگی های بالاست های الکترونیکی را نخواهد داشت.

• از خازن استفاده کنید:

در یک چراغ دو لامپه که از یک فاز تغذیه می شوند، استفاده از یک خازن در مدار یکی از لامپها، سبب ایجاد یک اختلاف فاز می شود و زمان خاموش و روشن شدن لامپ ها را با هم متفاوت می کند.

با این روش نیز می توان اثر استروبوسکوپیک را خنثی نمود.

• آگاهی بخشی کنید:

آموزش، همیشه کارساز است.

آموزش نیروی انسانی در مواجهه با مخاطرات کارگاهی، باعث می شود تا جان و مال انسان ها حفظ و حراست شود.

همین اثر استروبوسکوپیک را با استفاده از نصب تابلوهای آموزشی، در کارگاه، آموزش دهید.

به کارگران آموزش دهید که شرایط کار با دستگاههای چرخنده باید چگونه باشد!

یادتان باشد این کار مسکن است، نه درمان!

• از تجهیزات جانبی استفاده کنید:

می توان از رنگ ها، نشانه ها، چراغ ها، بیزرها و سایر تجهیزات جانبی برای نشان دادن چرخش و جهت حرکت چرخ ها و دستگاههای دوار بهره برد.

این کار سبب می شود تا با استفاده از سایر حواس، اپراتور و کاربران دستگاه و افراد متفرقه را از وجود خطر آگاه ساخت.

صدای بوق دنده عقب اتومبیل ها، گویای این راهکار است.

جمع بندی

اثر استروبوسکوپیک، در صنعت، حوادث متعددی را به وجود آورده است که تکرار خطاهای گذشته، اصلا عقلانی نیست.

اثر استروبوسکوپیک را بشناسیم و با راهکارهای ذکر شده، از مخاطرات آن پیشگیری نماییم تا جان و سرنوشت انسان ها را از بین نبریم.

نویسنده : سعید صادقیان

ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم

همچنین این مقاله درباره نورپردازی و بیش فعالی را حتما بخوانید