خیرگی مهم ترین پیامد عدم کنترل درخشندگی می باشد!!!
همانطور که در مقاله درخشندگی بیان کردم، کنترل درخشندگی در طراحی نورپردازی بسیار مهم است که اگر کنترل نشود تبعات بدی به دنبال دارد، مهم ترین پیامد عدم کنترل مناسب درخشندگی ، خیرگی است!!!
تعریف خیرگی
وقتی که چشم در معرض درخشندگی بالا یا کنتراست درخشندگی بالا قرار گیرد (یعنی نور بسیار زیادی وارد چشم شود) به علت صدمه موقتی به شبکیه چشم و تحریک ناپذیری موقتی بخشی از آن، چشم به تحریکات بعدی پاسخ نمی دهد که اصطلاحا گفته می شود که چشم زدگی یا خیرگی بوجود آمده است.
اثرات
حال که با تعریف خیرگی آشنا شدیم بهتر است اثرات آن را هم به شما معرفی کنم:
-
خیرگی آزار دهنده
نوعی احساس ناراحتی یا درد ناشی از درخشندگی بالا در میدان دید است.
علت اصلی خیرگی آزار دهنده به خوبی درک نشده است اما چهار عامل پدید آورنده این حس شناسایی شده است که به شرح ذیل می باشد:
- درخشندگی منبع نور
- اندازه منبع نور
- موقعیت قرارگیری منبع نور در میدان دید
- درخشندگی پس زمینه
-
خیرگی محدود کننده یا ناتوان کننده
اگر مقدار درخشندگی یا کنتراست درخشندگی خیلی زیاد شود ( بیش از مقدار خیرگی آزار دهنده) می تواند باعث شود که چشم دیگر جزییات میدان دید خود را تشخیص ندهد.
این موضوع سبب محدود شدن توانایی چشم در تشخیص جزییات می شود به همین دلیل به آن خیرگی محدود کننده یا ناتوان کننده می گویند.
درک بهتر
دو مثال برای اینکه بتوانیم خیرگی آزار دهنده را از خیرگی محدود کننده تفکیک کنیم:
- وقتی که قاب عکسی که نزدیک پنجره نصب شده است را در هنگام بعد از ظهر بخواهیم نگاه کنیم، درخشندگی پنجره (که ناشی از نور خورشید است) سبب می شود که احساس راحتی در دیدن آن قاب عکس نداشته باشیم و به نوعی سبب ناراحتی ما می شود. به این نوع چشم زدگی که ناشی از درخشندگی کنترل نشده پنجره است، خیرگی آزار دهنده گویند.
- وقتی در شب، در یک جاده برون شهری تاریک که رفت و آمد بسیار کمی دارد در حال رانندگی باشیم و ناگهان خودرویی از مقابل با چراغ های پرنور خود( سو بالا) به ما نزدیک شود، برای مدت کوتاهی چشم ما دچار کوری موقت می شود به طوری که حتی جاده را هم نمی توانیم ببینیم در این حالت درخشندگی بیش از حد چراغ خودرو مقابل سبب خیرگی محدود کننده شده است.
علل
دو خیرگی بیان شده، اثرات درخشندگی کنترل نشده منابع نور و سطوح بازتاب کننده نور هستند که می توانند باعث شوند تا افراد احساس ناراحتی و عدم آسایش داشته باشند و تمایل به ترک فضا در آنها بوجود آید یا سبب از بین رفتن تمرکز، در نتیجه حواس پرتی و بروز حادثه شوند که در دو حالت نه تنها طراحی روشنایی و نورپردازی شکست خورده است بلکه پیامد های جانی، مالی و حتی زیست محیطی را به دنبال دارد.
خیرگی آزار دهنده اغلب در محیط های داخلی به وجود می آید که ناشی از طراحی نامناسب سیستم روشنایی و نورپردازی و یا تغییر کاربری فضا می باشد.
انواع خیرگی
حال که با اثرات خیرگی آشنا شدیم می خواهم انواع آن را به شما معرف کنم!
خیرگی مستقیم
اولین نوع، خیرگی مستقیم می باشد که ناشی از وجود منابع نور با درخشندگی بالا در میدان دید است.
خیرگی غیر مستقیم
دومین نوع، خیرگی غیر مستقیم یا انعکاسی بوده که ناشی از درخشندگی بالای سطوح در میدان دید است.
چشم زدگی، عاملی ناشناخته
چشم زدگی یک اثر نسبتا ناشناخته (برای عوام مردم) ولی بسیار تاثیر گذار بر روی افراد است یعنی افراد بدون اینکه بدانند چرا حس بدی دارند می خواهند فضا را ترک کنند!!
هیچ فروشنده ای دوست ندارد مشتری هایی که به مغازه او آمده اند در اثر چشم زدگی (که حس ناراحتی در مشتری القا می کند) مغازه او را ترک کنند.
هیچ کارفرمایی دوست ندارد که وقتی در فضای ساختمان خود قرار می گیرد حس بدی به او القا شود و بدون اینکه دلیل را بداند تمایل به ترک فضا داشته باشد.
حال چاره چیست؟؟؟
چاره کار در دست طراح روشنایی و نورپردازی، طراح دکوراسیون داخلی، مجریان پروژه و حتی خود کارفرما است!!!
- طراح نور پردازی با انتخاب چراغ مناسب و جانمایی صحیح آن
- طراح دکوراسیون داخلی با طراحی مناسب و انتخاب صحیح متریال ها با توجه به ضریب بازتابش آنها، همکاری و هماهنگی با طراح نورپردازی
- مجریان با اجرای دقیق طرح ها
- و کارفرما با تخصیص زمان و بودجه مناسب
در موفقیت یک پروژه تاثیر گذار هستند.
اگر پروژه ساختمانی شما قبل از خواندن این مقاله به اتمام رسیده و از چشم زدگی رنج می برید چند راهکار برای شما دارم:
- در صورت امکان منبع نور را جا به جا کنید یا اینکه سطح کارتان را تغییر دهید.
- در صورت امکان نوع تابش منبع نور را تغییر دهید(مثلا از تابش غیر مستقیم یا نیمه غیر مستقیم استفاده کنید).
- ضریب بازتابش سطوح کاری خود را کم کنید( مثلا شیشه روی میز کار خود را حذف کنید یا از مانیتور های مات استفاده کنید).
- در صورت امکان شدت روشنایی را کم کنید( به شرطی که از مقادیر استاندارد کمتر نشود).
نکته آخر
هر چه فضا و مکان روشن شده، چشم نوازتر باشد، افراد تمایل بیشتری به ماندن در آن فضا دارند که این موضوع برای تمام کاربری ها اهمیت زیادی دارد اما برای مکان های تجاری اهمیتی حیاتی خواهد داشت!!!
نویسنده: سعید صادقیان
ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم
