نورپردازی معماری چیست؟ + باورهای اشتباه در نورپردازی معماری!

نورپردازی معماری هدفی والاتر از روشن کردن فضا دارد.

همه ما می دانیم که روشن کردن فضا کار بسیار ساده ای است، کافی است یک لامپ و سرپیچ را به برق وصل کنید؛ اما اگر بخواهیم علاوه بر دیدن، نگاه کردن، لذت بردن و بسیاری از ویژگی های هیجان انگیز دیگر را به فضا اضافه کنیم، باید به سراغ نورپردازی معماری برویم!!

در این مقاله راجع به این موضوع جذاب و متفاوت صحبت می کنیم!!!

نورپردازی چیست؟

نورپردازی در واقع دانش، تخصص و مهارتی است که علومی همچون برق و الکترونیک، معماری، فیریک نور، روانشناسی، پزشکی، تاریخ، شهرسازی، مردم شناسی و علومی دیگر را در بر می گیرد.

هنگامی که علاوه بر رفع نیازهای انسانی، مدیریت هزینه ها و حفظ محیط زیست به هماهنگی نور با معماری نیز توجه کنیم، به سراغ نورپردازی رفته ایم!!

در نورپردازی، سایه ها نیز به اندازه نور و روشنایی، مهم و ارزشمند هستند.

نورپردازی معماری چیست؟

نورپردازی معماری نگاهی هنرمندانه به نورپردازی است که علاوه بر حفظ جنبه های فنی، جنبه های زیبایی شناختی را نیز در برمی گیرد.

نورپردازی معماری از معماری زاییده می شود و در اختیار معماری قرار می گیرد یعنی نورپردازی با تفکر معمارانه خلق می شود و برای ارتقا اهداف معمارانه به کار گرفته می شود.

در نورپردازی معماری، خلق فضایی متفاوت با نور، که بتواند بر جسم و ذهن مخاطب اثرگذار باشد، غایت و هدف نهایی است.

 

انواع نورپردازی معماری

نورپردازی معماری را می توان به دو بخش نورپردازی با نور روز و نورپردازی با نور مصنوعی تقسیم بندی کرد.

نورپردازی با نور روز و طبیعی، در حیطه وظایف مهندسان معمار است ولی نورپردازی با نور مصنوعی را می توان وظیفه یک طراح نورپردازی دانست.

نورپردازی هر فضایی، متناسب با کاربری، موقعیت، محدودیت ها (اجرایی، مالی و زمانی)، سبک معماری و نظر طراحان متفاوت خواهد بود و برای همه فضا ها نمی توان نسخه واحدی پیچید.

به طور کلی نورپردازی معماری را می توان به گروه های ذیل دسته بندی کرد:

• نورپردازی نمای ساختمان ها
• نورپردازی منظره و فضای سبز
• نورپردازی مکانهای تجاری
• نورپردازی مکانهای درمانی
• نورپردازی مکانهای آموزشی
• نورپردازی مکانهای هنری
• نورپردازی مکانهای مسکونی
• نورپردازی مکانهای عمومی

 

لایه های نورپردازی

برای خلق صحنه های متفاوت از یک فضا نیاز است که نورپردازی فضا را به قسمت های مختلفی تقسیم کنیم تا با ترکیب این قسمت ها، بتوانیم به ترکیبات جدیدی دست بیابیم و با ترکیبات نوری جدید، فضا را به صحنه آرایی کنیم و تاثیرات مختلف ذهنی بر مخاطب داشته باشیم.

لایه های مختلف نور که به خلق فضای متفاوت کمک می کنند، عبارتند از:

• لایه نور عمومی
• لایه نور وظیفه ای
• لایه نور تاکیدی
• لایه نور تزیینی
• لایه نور ایمنی

لایه نور عمومی:

لایه نور عمومی باید در هر فضایی وجود داشته باشد زیرا شرایط مناسب دیدن را فراهم می کند و ایمنی افراد را نیز تضمین می کند.

لایه نور وظیفه ای :

همانطور که از اسمش پیداست، برای انجام وظایف نور مناسبی را ایجاد می کند.

چراغ مطالعه ای که بر روی میز قرار می گیرد، نور وظیفه ای برای مطالعه را فراهم می کند و مربوط به لایه نور وظیفه ای ست.

لایه نور تاکیدی:

برای اینکه در فضای مسکونی، محیط یکنواخت و کسل کننده به نظر نرسد و پس از مدتی مخاطب از بودن در آن فضا خسته نشود، باید در فضا از لایه نور تاکیدی استفاده کرد و یا در مکانهای تجاری برای اینکه چشم مخاطب را به سمت سوژه و اجناس مورد نظر هدایت کنیم، باید از لایه نور تاکیدی بهره ببریم.

لایه نور تزیینی:

همانند هر غذایی که با تزیین، دلنشین تر و جذاب تر می شود، هر فضایی نیز با لایه نور تزیینی، دلرباتر و جذابتر به نظر خواهد رسید.

یک آویز مدرن می تواند لایه نور تزیینی را برای ما خلق کند.

لایه نور ایمنی:

در مواقع قطع برق، در مکانهایی که خروج از ساختمان و یا انجام ادامه کار ضروری است، باید از لایه نور ایمنی استفاده کرد. این لایه خروج و ادامه کار ایمن را تضمین می کند و بیشتر در ساختمان های بلند مرتبه، حساس و صنعتی کاربرد دارد.

 

اهداف نورپردازی معماری

مانند هر فعالیتی، نورپردازی معماری نیز دارای اهدافی است. این اهداف را برای شما تشریح می کنم:

• تجربه کاربری

UX یا User Experience علم جدیدی که هر روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و می کوشد تا تجربه جدیدی را برای مخاطبان خلق کند تا مزایایی مثل افزایش فروش، افزایش مشارکت و… را ایجاد کند.

با نورپردازی معماری به راحتی می توان برای مخاطبان یک فضا، تجربه کاربری جدیدی را ایجاد نمود و اثر مطلوبی را بر روی آنها گذاشت.

• آرایه های معماری

با نورپردازی معماری صحیح می توان آرایه های معماری را بهتر و صحیح تر به نمایش گذاشت. رنگ، بافت و حجم در زیر نور دقیق و صحیح بهتر شناخته خواهند شد.

• عملکرد صحیح

نور مناسب و صحیح می تواند شرایط عملکرد درست را برای انسان به وجود آورد یعنی اگر نورپردازی یک فضا اصولی باشد، انجام کار صحیح و ایمن در آن فضا میسر خواهد بود.

• سلامتی انسان

در اینکه نور می تواند بر سلامتی انسان تاثیر بگذارد، هیچ شکی نیست اما چیزی که مهم تر است این است که چگونه سلامتی را حفظ کنیم و انگیزه افراد را ارتقا دهیم. نورپردازی معماری صحیح این کار را برای شما انجام می دهد.

• مدیریت مصرف انرژی

با انتخاب چراغهایی که بهره نوری بالا دارند، می توان با تعداد چراغ های کمتر به شدت روشنایی دلخواه رسید و در مصرف انرژی الکتریکی هم صرفه جویی کرد.

• راندمان افراد

دمای رنگ نور و شدت روشنایی دو پارمتری هستند که بیشتر ازبقیه پارامتر ها بر روی راندمان افراد تاثیر گذار هستند.

اگر می خواهید کارمندان شما کمتر دچار خستگی و حواس پرتی و اشتباه شوند، بر روی شدت روشنایی و دمای رنگ نور چراغ های محیط کار، حساس باشید.

• زیبایی شناختی

زیبایی امری نسبی است. نورپردازی معماری می تواند بر زیباتر به نظر رسیدن یک فضا کمک قابل توجهی نماید. لایه نور تزیینی این وظیفه را بر عهده دارد.

• امنیت

با نورپردازی صحیح می توان امنیت یک فضا را نیز ارتقا بخشید. یک کوچه تاریک برای شما وحشت آور است یا یک کوچه روشن؟

• ایمنی

برای انجام ایمن کارها نیاز است که شدت روشنایی از حد قابل قبولی برخوردار باشد و منابع نور درخشندگی کنترل شده داشته باشند تا باعث خیرگی نشوند. در نورپردازی معماری این مسائل در نظر گرفته می شود.

• محیط زیست

حفظ محیط زیست وظیفه همه افراد است. هر کس که تمکن مالی دارد و می تواند ساختمان بزرگتری داشته باشد، حق ندارد که با انتخاب های اشتباه خود به محیط زیست آسیب وارد کند. نورپردازی معماری مناسب حفظ محیط زیست را به دنبال خواهد داشت.

• هزینه

اقتصاد مهندسی سرلوحه کار یک طراح نورپردازی است به طوری که مدیریت هزینه های اولیه و جاری پروژه را همیشه مدنظر دارد و نورپردازی معماری ساختمان را متناسب با این دیدگاه انجام خواهد داد.

 

باورهای اشتباه در نورپردازی معماری

متاسفانه در نورپردازی معماری هم باورهای اشتباه زیادی وجود دارد. بعضی از این باورها را برای شما شرح می دهم:

• نور زیاد یعنی زیبایی

این باور نه تنها صحیح نیست بلکه تبعات مالی و زیست محیطی خواهد داشت.

سازمان ها و نهادهای تدوین مقررات و دستورالعمل ها، برای هر کاربری ،فعالیت و مخاطبی، میزان پارامترهای نوری مورد نیاز را ارائه کرده اند که با مراجعه به آنها، مقدار کمی و کیفی نور مورد نظر را متوجه شد.

• نورپردازی یعنی چراغ لاکچری!

متاسفانه این باور هم نتیجه ای جز تحمیل هزینه های سنگین به کارفرما، دستاورد دیگری ندارد.

بنده منکر استفاده از چراغ های لوکس و خاص نیستم و به شخصه در بعضی از پروژه ها از آنها استفاده می کنم، اما این باور که چراغ های لاکچری به نورپردازی موفق، کارا و ماندگار کمک می کنند، باور اشتباهی است.

آن چیزی که نورپردازی معماری را اثربخش، مفید و موفق می کند، تفکر مهندسی و اجرای حرفه ای به واسطه چراغ های با کیفیت است و صرفا استفاده از چراغ های لاکچری و گرانقیمت، حلال مسائل نیست.

• هر چه بیشتر، زیباتر!

این باور اشتباه هم به شدت رایج است: هر چه تعداد چراغ ها بیشتر باشد، فضا زیباتر خواهد شد!!

این باور مانند این است که بگوییم هر چه تعداد مبل در یک پذیرایی بیشتر باشد، پذیرایی زیباتر می شود.

در بسیاری از فضاها می بینیم که سقف ها و دیوارها را برای نصب چراغ پر از سوراخ کرده اند که این کار کاملا غیر حرفه ای هست.

در نورپردازی معماری، تعداد چراغ، ملاک عمل نیست بلکه نتیجه و عملکرد سیستم نورپردازی است که مهم است.

امروزه چراغ های با راندمان بالا باعث شده اند که تعداد چراغ ها در یک فضا به حداقل رسیده و نتیجه نورپردازی نیز ارزشمندتر باشد.

• تمام فضاها، یکسان!

از باور های اشتباه رایج این است که همه فضاها باید به میزان برابر نور داشته باشند.

افرادی که چنین باوری دارند، فضای پذیرایی، آشپزخانه و سرویس بهداشتی را با یک قالب یکسان نورپردازی می کنند که این کار اصلا قابل دفاع نیست.

زیرا می دانیم که هر فضا و هر نوع فعالیتی و برای هر مخاطبی، باید پارامترهای نوری مخصوص خود را داشته باشد.

این موارد تنها بخش کوچکی از باورها و کارهای اشتباه در نورپردازی می باشد که موارد بیشتر را در محصول آموزش نورپردازی منزل مسکونی توضیح داده ام که پیشنهاد می کنم حتما آن را ببینید.

 

نتیجه گیری:

نورپردازی معماری نگرشی هنرمندانه به نورپردازی است که علاوه بر حفظ معیارهای نورپردازی، بر ذهن و جسم مخاطب اثر می گذارد.

اگر بخواهیم به اهداف والای نورپردازی معماری دست یابیم باید این کار را به متخصصین این رشته بسپاریم.

باورهای اشتباه سبب می شوند تا نورپردازی معماری به سرمنزل مقصود نرسد و هزینه های گزاف، تخریب محیط زیست و به خطر افتادن سلامتی انسان را به دنبال داشته باشد.

 

نویسنده : سعید صادقیان

 

ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم

 

همچنین این مقاله درباره نورپردازی نمای ساختمان را حتما بخوانید