درجه حفاظت نفوذ یا IP چیست؟

درجه حفاظت نفوذ یا IP یکی از پارامترهای مهم در هنگام انتخاب چراغ است. در این مقاله به تشریح  درجه حفاظت نفوذ یا IP  خواهم پرداخت.

درجه حفاظت نفوذ و استاندارد ملی

استاندارد ملی ایران به شماره 2868 برای اولین بار در سال 1368 برای درجه حفاظت نفوذ یا IP محفظه ها تدوین شد.

از آنجایی که این استاندارد برای تمام وسایل برقی قابل استفاده است نمی توان گفت که استاندارد 2868 فقط مربوط به چراغ ها می شود.

برای اینکه متوجه شویم که میزان IP اعلام شده برای چراغ، چه مقدار است و برای کدام قسمت های چراغ صادق است حتما باید با تولید کننده آن چراغ مشورت نمود.

استاندارد ملی 2868 که برای درجه حفاظت نفوذ یا IP تجهیزات برقی تدوین شده است، وسایل برقی تا ولتاژ 72.5 کیلو ولت را در بر می گیرد.

هدف درجه حفاظت نفوذ

هدف از تدوین استاندارد ملی ایران برای درجه حفاظت نفوذ یا IP  وسایل برقی به سه دسته زیر خلاصه می شود:

• حفاظت افراد در برابر دسترسی به قسمت های خطرناک داخل محفظه
• حفاظت وسایل داخل محفظه در برابر نفوذ اجسام جامد خارجی
• حفاظت وسایل داخل محفظه در برابر اثرات زیان آور آب

درجه حفاظت نفوذ یا IP چیست؟

IP از سر واژه عبارت  INGRESS PROTECTION گرفته شده و روش کد بندی  است که برای نشان دادن درجات حفاظت تعیین شده توسط چراغ ها ( محفظه ها) در برابر دسترسی به قسمت های خطرناک، نفوذ اجسام جامد خارجی، نفوذ آب و همچنین اطلاعات تکمیلی که در ارتباط با چنین حفاظتی به کار می رود.

البته در بعضی از منابع و مراجع، IP را INTERNATIONL PROTECTION نیز معرفی کرده اند!!!

در کنار دو حرف IP معولا دو عدد نوشته می شود که عدد اول بیانگر درجه حفاظت چراغ در برابر دسترسی به قسمت های خطرناک و همچنین نفوذ اجسام جامد خارجی است و عدد دوم بیانگر میزان حفاظت چراغ در برابر نفوذ آب می باشد.

عدد اول از صفر تا شش رتبه بندی می شود و عدد دوم از صفر تا نه که هر چه اعداد بزرگتر باشد میزان حفاظت نفوذ بیشتر خواهد بود.

در بسیاری از کتب و مراجع، عدد دوم را تا هشت بیان می کنند اما واقعیت این است که عدد دوم تا نه رتبه بندی می شود.

اعداد IP متداول

درجه حفاظت نفوذ یا IPهای متداول برای چراغ های موجود در بازار ایران به شرح ذیل است:

• IP20
• IP43
• IP44
• IP45
• IP54
• IP55
• IP65
• IP66
• IP67
• IP68

ذکر این نکته بسیار ضروری است که بعضی از کدهای IP وجود ندارند و نباید به اشتباه بیان شوند؛

به عنوان مثال چراغی با IP60 نداریم چون این امکان وجود ندارد که چراغی در برابر ورود اجسام جامد و دسترسی به قسمت های خطرناک کاملا حفاظت شده باشد ولی در برابر نفوذ آب هیچ گونه حفاظتی نداشته باشد.

 درجه حفاظت نفوذ یا IP: باور اشتباه

یکی از باورهای همه گیر و رایج درباره درجه حفاظت نفوذ یا IP چراغ ها این است که مثلا در چراغ IP68 نباید هیچ گونه آبی نفوذ کند!!!

اما واقعیت آن است که استاندارد ملی ایران به شماره 2868 و استاندارد IEC60529 صراحتا بیان کرده اند که در صورت نفوذ آب به داخل چراغ، آب نفوذ کرده نباید اثر زیان آور برای چراغ داشته باشد.

برای تشریح این موضوع ذکر این نکته ضروری است که در صورت نفوذ آب به داخل چراغ، در بدترین حالت ممکن، آب ممکن است به ترمینال های تغذیه برق ورودی چراغ برسد و بین فاز و نول و یا فاز با بدنه چراغ اتصال کوتاه به وجود آورد.

در این صورت باید تجهیزات حفاظتی مدار چراغ مانند کلید مینیاتوری و یا کلید جریان باقی مانده به سرعت عمل کنند و از بروز تبعات نفوذ آب جلوگیری کنند.

پس نفوذ آب به شرطی که برای چراغ اثر زیان آور نداشته باشد، مشکلی ندارد البته چراغ ها باید حتی المقدور طبق IP اعلام شده، از نفوذ آب جلوگیری کنند.

اثر زیان آور به این معنی است که در عملکرد و ایمنی چراغ نباید خللی وارد شود!!!

 درجه حفاظت نفوذ یا IP: حروف اضافی و تکمیلی 

در ادامه عبارت IPXX در بعضی از موارد دو حرف دیگر نوشته می شود.

حرف اضافی اول بیانگر درجه حفاظت در برابر دسترسی به قسمت های خطرناک می باشد.

حرف تکمیلی دوم بیانگر درجه حفاظت در برابر نفوذ آب تحت شرایط خاص می باشد.

 درجه حفاظت نفوذ یا IP: کسب اطمینان 

بسیاری از فروشندگان چراغ در هنگام فروش چراغ های خود ادعا می کنند که درجه حفاظت نفوذ یا IP چراغ مورد نظرشان فلان مقدار است، اما برای کسب اطمینان از ادعای فروشنده نیاز است که از وی درخواست ارائه تست شیت معتبر از آزمایشگاه معتبر را بنماییم.

در صورت ارائه تست شیت مذکور خیالمان از میزان IP چراغ راحت خواهد شد.

البته ذکر این نکته هم ضروری است که درجه حفاظت نفوذ یا IP چراغ بهتر است بر روی آن حک شود!!!

در غیر اینصورت باید علاوه بر اخذ تست شیت معتبر، فروشنده چراغ باید در فاکتور فروش خود به میزان IP چراغ حتما اشاره نماید و فاکتور را مهر و امضا کند.

فیلم آموزشی تست درجه حفاظت نفوذ چراغ در برابر گرد وغبار

نویسنده : سعید صادقیان

ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم