نورپردازی نمای ساختمان مسکونی، آری یا نه؟!!!

نورپردازی نمای ساختمان مسکونی، موضوعی بحث برانگیز است، زیرا عده ای معتقدند که نورپردازی نمای ساختمان مسکونی نباید انجام شود.

نورپردازی نمای ساختمان جز نیازهای ضروری به حساب می آید، زیرا نور محرکی برای سیستم بینایی است و ساختمان هایی که نتوانند چشم ها را به سمت خود بکشند، از ارزش بصری پایین تری برخوردار هستند.

در اینجا یک سوال اساسی مطرح می شود:

” آیا نورپردازی نمای ساختمان مسکونی باید انجام شود یا نباید انجام شود؟ ”

جواب در ادامه

نورپردازی نمای ساختمان مسکونی: علت؟

در عصری زندگی می کنیم که تکنولوژی در هر لحظه پدیده ای جدید را خلق می کند و انسان ها به دستاوردهای زیادی رسیده اند، اما نیاز به دیده شدن از دیرباز تا کنون، وجود داشته، دارد و خواهد داشت زیرا به واسطه دیده شدن می توان ارتباط برقرار کرد و نیازهای انسانی را برطرف نمود.

علت اصلی اینکه یک نمای ساختمان به نورپردازی نیاز دارد این است که ساختمان مذکور باید دیده شود تا بتواند مخاطب خود را جذب نماید.

جذب مخاطب از طریق دیده شدن می تواند برای ساختمان، ارزش افزوده خلق کند، افزایش فروش ایجاد کند و یا اعتبار بیافریند پس هر مالکی با این ویژگی ها، ترغیب می شود تا نمای ساختمان خود را نورپردازی نماید.

حال که هدف اصلی از نورپردازی نما را برای شما شرح دادم، یک سوال از شما می پرسم:

آیا نورپردازی نمای ساختمان مسکونی توجیه علمی، فنی و یا اقتصادی دارد؟

نورپردازی نمای ساختمان مسکونی: چگونه؟

در اکثر شهرهای اروپایی، طرحی وجود دارد به نام ” طرح جامع روشنایی و نورپردازی شهری ” که این طرح الگوها، ضوابط و استانداردهای روشنایی و نورپردازی را برای هر نقطه از شهر، مشخص می کند.

در طرح جامع روشنایی و نورپردازی شهری که از طرف شهرداری ها تهیه می شود، قوانین سخت گیرانه ای وضع شده تا فقط بعضی از ساختمان ها اجازه نورپردازی نما داشته باشند.

ساختمان هایی اجازه نورپردازی نما دارند که به هویت و اقتصاد شهر کمک کنند که عمدتا ساختمانهایی با کاربری تجاری، سیاسی، تاریخی و گردشگری هستند.

ساختمان هایی که اجازه نورپردازی نما را دارند و ساختمانهایی که اجازه نورپردازی نما را ندارند، در صورت تخطی از شرایط و ضوابط طرح جامع، دچار جریمه های سنگینی خواهند شد.

به عنوان مثال، اگر ساختمانی اجازه نورپردازی بگیرد و طبق اصول و مقررات نورپردازی نمای ساختمان خود را انجام دهد ولی نورپردازی نما را بدون دلیل خاموش کند، مستوجب جریمه خواهد شد، چون به سیمای شهر و هویت بصری شهر لطمه وارد کرده است.

در طرح جامع روشنایی و نورپردازی شهری در شهرهای اروپایی، خبری از نورپردازی نمای ساختمان مسکونی نیست.

این موضوع چند علت دارد:

• نورپردازی نمای ساختمان مسکونی، به علت مصرف انرژی، سبب آلودگی محیط زیست می گردد
• نورپردازی نمای ساختمان مسکونی سبب آلودگی نوری مضاعف خواهد شد
• نورپردازی نمای ساختمان مسکونی سبب افزایش اعتبار و هویت شهر نخواهد شد
• دفع تجهیزات نورپردازی نمای ساختمان مسکونی سبب آلودگی محیط زیست خواهد شد
• نورپردازی نمای ساختمان مسکونی سبب تاثیر منفی بر دیده شدن ساختمان های شاخص شهری خواهد شد

پس از دلایل بالا نتیجه می گیریم که نمای ساختمان های مسکونی نیاز به نورپردازی ندارد، مگر اینکه ساختمانی دارای توجیه علمی، فنی و اقتصادی خاصی باشد.

کسانی که مردم را به نورپردازی نمای ساختمان مسکونی دعوت می کنند، تنها دید تجاری به ماجرا دارند و تبعات چند سال آینده این موضوع را برای شهرها و جوامع بشری در نظر نمی گیرند.

نورپردازی داخلی ساختمان

پیشنهاد بنده این است که به جای صرف هزینه برای نورپردازی نمای ساختمان مسکونی، همین مبلغ و بلکه کمتر از آن را صرف نورپردازی داخلی ساختمان نمایید، زیرا اکثر عمر ساکنان در داخل منزل مسکونی صرف می شود.

برای یادگیری نورپردازی منزل مسکونی، محصول آموزش طراحی نورپردازی منزل مسکونی را تهیه و تماشا نمایید.

نورپردازی نمای ساختمان مسکونی:اصول

تنها و تنها اگر با دلایل علمی، فنی و اقتصادی قابل قبول، به این نتیجه رسیدیم که نورپردازی نمای ساختمان مسکونی باید انجام شود، می توانیم این کار را انجام دهیم. برای این کار لازم است تا موارد ذیل را در نظر بگیریم تا از آسیب های ذاتی این کار، قدری بکاهیم:

1. اول طراحی!!

نورپردازی بناها باید در معماری آنها ذوب شوند و در هم آمیخته شوند تا نتیجه کار قابل دفاع، دلنشین و اصولی باشد.

متاسفانه در حال حاضر این اتفاق کمتر در ایران رخ می دهد یعنی وقتی کار ساخت ساختمان به اتمام رسید، نورپردازی در دستور کار قرار می گیرد. این کار سبب می شود تا نورپردازی مانند وصله ای به ساختمان بچسبد و سبب شود تا معماری ساختمان نیز زیر سوال رود.

توصیه اکید می کنم که وقتی ایده و کانسپت معماری ساختمان در حال شکل گیری است، با مشورت  و به کار گیری طراح نورپردازی، کانسپت معماری را چنان شکل دهید که نتیجه کار عملیاتی و کاملا اجرایی باشد، از این رو از مرحله طراحی معماری به فکر طراحی نورپردازی باشید نه پس از اتمام ساخت ساختمان!

2. فقط تجهیزات با کیفیت

همه ما می دانیم که دسترسی به تجهیزات و محصولات بی کیفیت در بازار ایران بسیار راحت و سهل الوصول است و از طرفی محصولات بی کیفیت چه تبعاتی برای نورپردازی نمای ساختمان ما دارند.

توصیه اکید بنده برای شما، استفاده از محصولات با کیفیت نورپردازی است زیرا این تجهیزات هزینه جاری پروژه را به شدت کاهش می دهند و حداقل آلودگی زیست محیطی را به دنبال دارند.

3. تجاوز نوری، نه!!

در هنگام نورپردازی نمای ساختمان مسکونی خود به این نکته دقت کنید که نور چراغ های شما برای ساکنان ساختمان های مجاور، ایجاد مزاحمت نکند زیرا نور جز حقوق شهروندی است و این موضوع قابل پیگیری در شهرداری و محاکم قضایی بوده و از مصادیق همسایه آزاری می باشد.

4. تعمیر و نگهداری

شیوه طراحی نورپردازی نمای ساختمان مسکونی باید به گونه ای باشد که دسترسی به تجهیزات پس از نصب آنها، راحت و بدون خطر باشد. متاسفانه بسیار دیده می شود که این موضوع رعایت نمی گردد و  دسترسی به تجهیزات پس از نصب به سختی و با هزینه های بسیار همراه است.

هر چه دسترسی به تجهیزات آسانتر باشد، هزینه تعمیر و نگهداری سیستم نورپردازی کاهش یافته و سرپا نگهداشتن سیستم نورپردازی راحت تر و کم دردسرتر خواهد بود.

5. مولتی کالر، نه!!

متاسفانه در اکثر موارد، اجرای نورپردازی نمای ساختمان مسکونی توسط افرادی صورت می گیرد که دانش کافی نسبت به اصول نورپردازی ندارند، از این رو توجهی به طیف رنگ نور و دمای رنگ نور چراغ ها نمی کنند.

همه ما می دانیم که طیف های رنگ نور و دماهای رنگ نور هر کدام اثر و معنای خاصی دارند و نباید از هر کدام بدون دانستن فلسفه آن استفاده کرد، لذا استفاده از چراغ های مولتی کالر ( که در بازار RGB گفته می شود ) برای نورپردازی نمای ساختمان مسکونی اکیدا ممنوع است زیرا با کاربری، هویت و معماری اینگونه ساختمان ها هیچگونه همخوانی ندارد.

برای تعیین دمای رنگ نور مناسب باید به جنس و رنگ متریال های استفاده شده در نمای ساختمان دقت کرد و بر اساس آن دمای رنگ نور مناسب را انتخاب نمود، ولی به علت ضرورت القای حس آرامش و آسایش برای منازل مسکونی، بهتر است از دمای رنگ نورهای بازه سفید گرم استفاده کرد.

6. مبحث سیزدهم

مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان که مرجعی برای طراحی و اجرای تاسیسات الکتریکی ساختمان می باشد را همیشه رعایت کنید.

در مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان، جزییاتی مهم ذکر شده است که باید در نورپردازی نمای ساختمان مسکونی نیز رعایت شود. مهم ترین موضوعات مطرح شده در مبحث سیزدهم برای نورپردازی نما :

• توجه به میزان حفاظت نفوذ چراغ
• توجه به مقاومت چراغ ها در برابر نور خورشید
• توجه به کلاس عایقی چراغ و به کارگیری سیستم اتصال زمین متناسب با آن
• توجه ویژه به اتصالات سیم ها و کابل ها
• توجه ویژه به حفاظت مدارهای تغذیه کننده چراغ ها
• و…

چراغ های نورپردازی نمای ساختمان

هیچ دو ساختمانی وجود ندارد که همه ویژگی های ساخت آن مشترک و یکسان باشد، از این رو نمی توان برای نورپردازی نمای ساختمان مسکونی، نسخه واحدی پیچید!!

عمده چراغ هایی که در نورپردازی نمای ساختمان مسکونی مورد استفاده قرار می گیرد را در ذیل توضیح خواهم داد:

نورافکن ها:

بیشترین چراغ هایی که در نورپردازی نمای ساختمان مسکونی مورد استفاده قرار می گیرند، خانواده نورافکن ها یا به اصطلاح پرژکتورها هستند که دارای رنج وسیعی از توان، شکل، اندازه، دمای رنگ نور و … هستد.

عمدتا از نورافکن ها برای تاکید بر المان های مهم نما استفاده می شود.

استریپ لایت ها:

استریپ لایت ها که در بازار به ریسه شلنگی معروف هستند، مقام دوم را از لحاظ میزان کاربرد به خود اختصاص می دهند.

نظر شخصی بنده این است که حتی المقدور از استریپ لایت ها در نورپردازی نمای ساختمان مسکونی استفاده نکنید!!

زیرا این منابع نور بسیار پردرسر و با استهلاک بالا هستند و تعویض و جایگزینی آنها در نمای ساختمان با مشقت و هزینه های بالا همراه است.

پیشنهاد می کنم که طراحی معماری نمای ساختمان به گونه ای باشد که حتی المقدور نیازی با استفاده از استریپ لایت ها نباشد.

چراغ های دفنی:

چراغ های دفنی در رتبه سوم پر مصرف ترین چراغ ها قرار می گیرند.

عمده استفاده از چراغ های دفنی به منظور تاکید بر المان های عمودی مثل ستون ها است. چراغ های دفنی دارای تنوع زیادی در شکل، اندازه، تکنولوژی تولید نور و … هستند.

فلکسی نئون ها:

فلکسی نئون یا نئون فلکسی، تقریبا هم خانواده استریپ لایت هاست.

فلکسی نئون به دلیل پوشش سیلیکونی دیفیوز خود، نور خارج شده از چیپ های ال ای دی را به صورت کاملا یکنواخت تابش می کند.

از فلکسی نئون ها برای تاکید بر خط آسمان، تاکید بر کنج ها و تاکید بر المان های افقی و عمودی استفاده می شود.

نتیجه گیری:

در شهرهای ایران، جای خالی طرح جامع روشنایی و نورپردازی شهری به خوبی حس می شود و عدم وجود چنین طرحی سبب شده که هر کس به هر طریق که می تواند و یا می داند اقدام به نورپردازی نمای ساختمان می کند، چه بسا این کارها که نه تنها اثر مطلوبی بر سیمای شهر ندارد بلکه سبب آسیب به سیما و هویت شهر شده، آلوگی نوری و زیست محیطی ایجاد می کند و حتی بر روی دیده شدن ساختمان های شاخص شهری نیز اثر نامطلوب برجا می گذارد.

در وضعیت فعلی و عدم وجود طرح جامع روشنایی و نورپردازی شهری، حتی المقدور نباید نورپردازی نمای ساختمان مسکونی را انجام داد و فقط ساختمان هایی باید نورپردازی نما داشته باشند که به اعتبار، اقتصاد و هویت شهرها کمک می کنند و سود نورپردازی آنها بیشتر از زیان آن است.

نویسنده : سعید صادقیان

ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم