دمای رنگ نور مرتبط یا Correlated Color Temperature یا به عبارتیCCT عددی است که بر حسب کلوین بیان می شود و رنگ نور خروجی از لامپ و یا چراغ را مشخص می کند و این اصطلاح زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که دمای رنگ یک منبع نور با دمای واقعی کارکرد آن منبع برابر نباشد.
برای درک بهتر مثالی میزنم، یک لامپ رشته ای تنگستنی را در نظر بگیرید، دمای رنگ نور آن حدود 2800 کلوین (2527 درجه سانتی گراد) می باشد و دمای واقعی رشته تنگستن آن هم دقیقا همین مقدار است حال آیا وقتی گفته می شود دمای رنگ نور مرتبط یک لامپ LED، مثلا 6500 کلوین است آیا واقعا دمای یک چیپ LED به 6500 کلوین (6227 درجه سانتی گراد) می رسد؟
جواب : خیر
تعریف کلی دمای رنگ نور مرتبط
برای منابع نوری که دمای رنگ نور آنها با دمای واقعی کارکرد آنها یکسان نیست از عبارت دمای رنگ نور مرتبط یا CCT (بعضا Tcp) استفاده می کنیم (مانند LED ها و منابع تخلیه در گاز) و برای منابع نوری که دمای رنگ نور آنها با دمای کارکرد آنها یکسان است از عبارت دمای رنگ نور یا CT استفاده می کنیم (مانند لامپ های رشته ای التهابی).
دسته بندی های دمای رنگ نور مرتبط
مقدار دمای رنگ نور مرتبط یا CCT معمولا بر روی بسته بندی یک لامپ یا چراغ توسط سازنده مشخص می شود که هر چه این عدد بالاتر باشد نور سردتر و هر چه این عدد کمتر باشد نور گرم تر خواهد بود.
استاندارد EN12464-1 برای راحتی کار و سهولت استفاده طراحان و مصرف کنندگان، اصطلاحاتی را که به دمای رنگ نور اختصاص داده شده است را بیان کرده که به شرح زیر می باشد:
- زیر 3300 کلوین : سفید گرم یا WARM WHITE (به اختصار WW نوشته می شود)
- بین 3300 تا 5300 کلوین: سفید خنثی یا NEUTRAL WHITE ( به اختصار NW نوشته می شود)
- بالای 5300 کلوین: سفید سرد یا COOL WHITE ( به اختصار CW نوشته می شود)
نحوه انتخاب دمای رنگ نور مرتبط
انتخاب دمای رنگ نور مناسب موضوعی است که همیشه طراحان نور با آن رو به رو هستند و این موضوع به موارد زیر بستگی دارد:
- میزان شدت روشنایی مورد نیاز
- رنگ، جنس و بافت متریالهای استفاده شده در فضا
- مسائل جغرافیایی مثل آب و هوا
- و فرهنگ
بله حتی فرهنگ و منطقه جغرافیایی!!
به طوری که معمولا افراد ساکن در مناطق گرمسیر رنگ نورهای سردتر و افراد ساکن در مناطق سردسیر رنگ نورهای گرمتر را ترجیح می دهند.
اما یک فیزیکدان هلندی به نام آندرس کرایهف بر اساس دادهای روانشناختی خود یک منحنی ترسیم کرد که نشان می دهد که میزان احساس آسایش و لذت از یک فضا با سطح شدت روشنایی و دمای رنگ نور در تعامل است که با صورت منحنی زیر نمایش داده شده است:
به عنوان مثال طبق این منحنی ، برای اکثر فضاهای داخلی دمای رنگ بالای 4000 کلوین مناسب نیست!!!
تجربه شخصی
البته به تجربه من بهتر است قبل از انتخاب قطعی دمای رنگ نور چراغ ها، جلسه ای با کارفرما و طراح دکوراسیون داخلی ترتیب دهید و با توضیحات کامل راجع به دمای رنگ نور، تاثیرات دمای رنگ نور بر انسان و محیط و با نشان دادن عینی دمای رنگ نورها به کارفرما و طراح دکوراسیون داخلی، پروژه را حرفه ای تر پیش ببرید!!!
نکته آخر
بسیاری از افراد برای بیان دمای رنگ نور مرتبط مد نظرشان از کلماتی مثل آفتابی، مهتابی، یخی، نچرال، زرد، سفید، صدفی، نارنجی و … استفاده می کنند که کلیه کلمات ذکر شده غیر فنی و اشتباه است.
برای بیان صحیح دمای رنگ نور مرتبط مد نظرمان باید عدد متناظر با آن (مثلا بگوییم 4000 کلوین) و یا اصطلاح صحیح آن را به کار ببریم (مثلا سفید گرم).
نکته مهم دیگر این است که کلوین درجه ندارد!!! یعنی نباید بگوییم فلان درجه کلوین. عبارت صحیح، مثلا 4000 کلوین است.
کلمه نچرال هم که به اشتباه به کار می رود، در جای کلمه صحیح نوترال (به معنی خنثی) استفاده شده است.
نویسنده: سعید صادقیان
ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم!
