لایه های نورپردازی را شاید شنیده باشید اما ممکن است به خوبی آن را درک نکرده باشید، اگر می خواهید اطلاعات منحصر به فردی از لایه های نورپردازی به دست آورید، این مقاله جذاب را بخوانید.
لایه های نورپردازی
ریچارد کلی که فردی متبحر در زمینه نورپردازی معماری بود در اواسط قرن بیستم میلادی ایده لایه های نورپردازی را مطرح کرد و افرادی مثل من مدیون طرز تفکر او هستیم. لایه های نورپردازی که ریچارد کلی بیان کرد این سه لایه بودند:
- لایه نور محیطی
- لایه نور تاکیدی
- لایه نور وظیفه ای
لایه های نورپردازی: لایه نور محیطی
این لایه نور یکی از لایه های نورپردازی هر فضایی است به طوری که در تمام فضاها باید وجود داشته باشد.
وظیفه این لایه ایجاد شدت روشنایی مناسب در تمام فضا بوده به طوری که حداقل شرایط دیدن ایمن فراهم شود یعنی افراد و اشیا به خوبی دیده شوند.
از لایه نور محیطی به نوعی به عنوان پرکننده و متعادل کننده کنتراست درخشندگی سطح کار با پس زمینه نیز استفاده می شود.
لایه نور محیطی را می توان با روش های مختلفی ( غیر مستقیم، نیمه غیر مستقیم ، مستقیم ، نیمه مستقیم و پخش ) ایجاد کرد.
ایجاد لایه نور محیطی به سادگی امکان پذیر است اما فوت های کوزه گری متعدد دارد که اگر آنها را ندانیم در دام خیرگی گرفتار می شویم و تاثیر منفی بر عملکرد بصری و احساس راحتی افراد دارد.
نور محیطی با نام های نور عمومی و general lighting هم شناخته می شود!
لایه های نورپردازی: لایه نور تاکیدی
این لایه مانند نمک غذا می باشد یعنی بدون استفاده از این لایه فضای روشن شده یکنواخت، کسل کننده و بی روح است و اصلا به دل مخاطب نمی چسبد.
اگر از این لایه نور غافل شوید به دست آوردن دل کارفرما دشوار خواهد بود!
این لایه وظیفه تاکید بر عناصر کانونی فضا را دارد. عناصر کانونی فضا مثل تابلو های نقاشی نصب شده بر روی دیوار، مجسمه های موجود، اجناس خاص و گرانتر فروشگاه و مواردی از این قبیل می باشند که باید برای جلب توجه با نور بر روی آنها تاکید کرد.
معمولا با استفاده از چراغ های SPOT LIGHT نور تاکیدی مورد نیاز را تامین می کنیم.
اگر از این لایه نور به طور مکرر در فضا استفاده کنیم ارزش خود را از دست می دهد و نتیجه عکس دارد دقیقا مثل نمک!
پس دقت کنید که مانند یک آشپز حرفه ای غذای شما نه شور شود و نه بی نمک!
لایه های نورپردازی: لایه نور وظیفه ای
همانطور که از اسم این لایه مشخص است این لایه برای تامین نور مورد نیاز برای انجام کارهای بصری استفاده می شود؛ یعنی به گونه ای طراحی می شود که فضای مختص به کار را روشن می کند.
امروزه دیگر پرنور بودن یک فضا نشان از لاکچری بودن نیست و مسائل مادی و زیست محیطی ایجاب می کند که هر کجا که به نور احتیاج داریم، همان جا را روشن کنیم.
این لایه نور را اکثر ما استفاده کرده ایم، چراغ مطالعه ای که بر روی میزمان قرار داشته و یا چراغی که تعمیرکاران بر روی میز خود تعبیه کرده اند دقیقا از جنس همین لایه هستند.
نور این لایه را چراغ های رومیزی، استند و حتی آویز تامین می کنند. استفاده از این لایه نور نه تنها سبب صرفه جویی در مصرف برق می شود بلکه یک حس خوب به کارفرما القا می کند، حس قدرت !
از این لایه غافل نشوید.
معرفی سایر لایه های نورپردازی
در اینجا می خواهم دو لایه دیگر نور را هم به شما معرفی کنم :
- لایه نور تزیینی
- لایه نور ایمنی
درست است که این لایه ها در ایده ریچارد کلی بیان نشده اند ولی از آنها استفاده می کنیم و به نوعی تکمیل کننده ایده ریچارد عزیز هستند!
لایه های نورپردازی: لایه نور تزیینی
لایه نور تزیینی به دو دسته تقسیم می شود:
- چراغ تزیینی
- افکت تزیینی
به عبارت ساده تر یا چراغ ظاهر زیبایی دارد یا الگوی نوری که ایجاد می کند زیباست!!!
اگر ظاهر چراغ شکیل و زیبا باشد هم وقتی خاموش است به جذابیت فضا کمک می کند و هم وقتی که روشن است.
ولی گاهی چراغی ظاهر خیلی زیبایی ندارد و یا خیلی معمولی به نظر می رسد اینگونه چراغ ها با افکت نور خود به جذابیت فضا کمک می کنند.
پس اگر بخواهیم با یک تیر دو نشان بزنیم باید به دنبال چراغی باشیم که هم ظاهر زیبایی دارد و هم افکت نور منحصر به فرد.
معروف ترین چراغ هایی که به این لایه تعلق دارند، لوستر ها هستند. لوسترها علیرغم ظاهر زیبا در تامین نور محیطی هم کمک کننده هستند!!!
لایه های نورپردازی: لایه نور ایمنی
وقتی از ایمنی صحبت می کنیم یعنی خطری در کمین است!
تصور کنید افرادی در یک ساختمان بلند مرتبه در شب مشغول کار هسنتد که ناگهان آتش سوزی رخ می دهد و آتش به سرعت در حال سرایت به طبقات مختلف است.
ممکن است در اولین دقایق برق شهر قطع شود و این قطعی برق سبب تاریک شدن فضا و بروز ترس و استرس در افراد شود. اولین واکنش افراد در این مواقع سعی در فرار از آن محل می باشد.
حال تصور کنید که افراد زیادی قصد دارند از این ساختمان فرار کنند ولی راه خروج را به علت ترس فراموش کرده اند و یا راه خروجی اصلی شلوغ است و سایر راههای فرار هم مشخص نشده اند. چه اتفاقی می افتد؟
افرادی زیر دست و پا له می شوند و افرادی در مسیرهای اشتباه گم می شوند و در نهایت گرفتار حریق!
برای رفع این مشکل در ساختمان های بزرگ و یا بلند مرتبه چند راه خروج و فرار تعبیه شده است و روشنایی این مسیرها در مواقع خطر که برق شهر قطع می شود توسط دیزل ژنراتور، UPS و یا حتی باطری داخلی چراغ ها تامین می شود. نام لایه ای که روشنایی لازم جهت مشخص کردن راههای خروج و فرار را تامین می کند لایه ایمنی نام دارد.
چند نکته
قبل از جمع بندی ذکر چند نکته را ضروری دانستم که حتما برای شما مفید خواهد بود:
- ممکن است یک چراغ به بیش از یک لایه نور تعلق داشته باشد مثل لوستر که هم به لایه تزیینی مربوط می شود و هم نور محیطی را تامین می کند.
- ممکن است در یک فضا نور محیطی نقش لایه نور وظیفه ای را نیز ایفا کند مثل یک دفتر اداری خیلی کوچک.
- برای تامین نور هر لایه، چراغ ها می توانند به صورت توکار، روکار، آویز و یا حتی استند باشند.
- ایجاد لایه نور ایمنی برای بعضی از کاربری ها و فضاها الزام است.
- هدف از لایه بندی در نورپردازی یک فضا، ایجاد امکان تعریف سناریو برای خلق اتمسفرهای مختلف برای آن فضاست.
جمع بندی
یک طراحی نورپردازی موفق و ماندگار حاصل ترکیب ماهرانه لایه های نورپردازی است که علیرغم نیاز به شناخت آنها به تجربه و مهارت طراح هم وابسته است که چگونه این لایه ها را درهم ادغام کند.
داشتن لایه های مختلف نور در یک فضا به افراد کمک می کند تا بتوانند سناریو های مختلف را متناسب با نوع کار و یا میل خود به اجرا در آورند و یک فضا را به چند فضای متفاوت تبدیل کنند.
نویسنده: سعید صادقیان
ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم
