شاخص نمود رنگ یا CRI مخفف COLOR RENDERING INDEX می باشد و یکی از مهم ترین خصوصیات برای به کارگیری لامپ ها و بالتبع چراغ ها است که به زبان ساده یعنی:
منبع نور مصنوعی چقدر توانایی نمایش واقعی و صحیح رنگ ها را در مقایسه با نور خورشید دارد!!!
شاخص نمود رنگ یا CRI چیست؟
شاخص نمود رنگ یا CRI بیان می کند که طیف نور منبع نور چقدر کامل است یعنی ازطیف قرمز تا بنفش را به چه میزان در خود جای داده است.
اگر در منبع نور طیف سبز وجود نداشته باشد تمام اشیاء سبز رنگ با رنگ واقعی خود نمایش داده نمی شوند و ممکن است به صورت صحیح درک نشوند.
مصداق این مطلب شاید برای شما نیز اتفاق افتاده است مخصوصا زمانی که قصد خرید پوشاک داشته اید به طوری که مجبور شده اید برای دیدن رنگ واقعی یک لباس آن را از فروشگاه بیرون برده و زیر نور خورشید مورد بررسی قرار دهید تا از رنگ واقعی آن مطمئن شوید که در این حالت مشکل از CRI چراغ های ان فروشگاه می باشد!
برای مکانهایی که نمایش واقعی رنگ اهمیت زیادی دارد مانند فروشگاه های پوشاک، صنایع نساجی، سالن های آرایش و گریم، فروشگاههای فرش و غیره باید از چراغ هایی با CRI بالاتر از 90 استفاده نمود.
شاخص نمود رنگ یا CRI: دیگر اسامی
شاخص نمود رنگ یا CRI به صورت میزان رنگ دهی، شاخص تجلی رنگ ،درصد بازتاب رنگ و Ra نیز به کار برده می شود که همه این اصطلاحات سعی در رساندن یک مفهوم واحد را دارند.
CRI بدون واحد اندازه گیری است و به صورت یک عدد بیان می شود و از عدد 0 تا 100 قابل استفاده است ولی بدترین منبع نور مصنوعی از نظر نمود رنگ ( بخارسدیم کم فشار) شاخص نمود رنگی برابر 20 دارد.
هر چه این عدد به 100 نزدیکتر باشد نمود رنگ واقعی تر است.شاخص نمود رنگ خورشید 100 در نظر گرفته می شود زیرا تمام طیف ها را در خود دارد یعنی تمام طول موج های 380 تا 780 نانو متر را در خود جای داده است.
شاخص نمود رنگ یا CRI: سازمان CIE
َشاخص نمود رنگ یا CRI برای اولین بار در سال 1965 دقیقا پس از ظهور لامپهای فلورسنت توسط کمیته بین المللی روشنایی( CIE) منتشر شد و در سال 1974 بهبود پیدا کرد و از آن زمان تا سال 2015 به عنوان معیار سنجش CRI منابع نور مصنوعی مورد استفاده قرار می گرفت.
با پیشرفت سریع علم رنگ و تکنولوژی تولید LED ها، نیاز به تعریف جدیدی از این معیار حس شد و انجمن مهندسی روشنایی (IES) وارد عمل شد و استانداردی تحت عنوان TM-30 را معرفی نمود که در این مقاله قصد پرداختن به جزییات آن را نداریم!
شاخص نمود رنگ یا CRI: نکات حیاتی
به کارگیری منابع نور مصنوعی با CRI پایین، سبب از بین رفتن آسایش بصری و کارایی بصری نیز می شود و حس تعلق به فضا و ماندن در فضا را به شدت کاهش می یابد از این رو استاندارد EN 12464-1 مقادیر استاندارد را برای فضاهای مختلف بیان نموده است.
البته ذکر این نکته ضروری است که استاندارد حداقل کیفیت است.
در کشور ما متاسفانه استفاده از لامپهای فلورسنت هنوز تقاضا دارد که پوشش داخلی این نوع لامپ ها عمدتا از هالو فسفات می باشد که CRI حدود 50 تا 60 را دارد!!!
یعنی تا الان رنگ ها را در زیر نور این نوع لامپ ها نادرست! می دیدیم.
منابع نوری که منحنی توزیع طیفی توان (SPD) پیوسته دارند دارای CRI بالاتری نسبت به منابع نوری با منحنی توزیع طیفی توان گسسته هستند.
نمونه منبع نور با منحنی توزیع طیفی توان پیوسته لامپ های رشته ای و نمونه منبع نور با توزیع طیفی توان گسسته ، لامپ های فلورسنت هالو فسفات هستند.
اما در لامپ ها و چراغ های LED نیز پیشرفت های چشمگیری در زمینه CRI رخ داده است به طوری که برخی تولید کنندگان ادعا می کنند به CRI بالای 95 دست یافته اند.
با همه توضیحات بالا وقت آن رسیده است که به CRI لامپ ها و چراغ ها بیشتر توجه کنیم و آن را یکی از ملاک های مهم انتخاب قرار دهیم.
شاخص نمود رنگ یا CRI: هشت رنگ یا پانزده رنگ
یکی از ناگفته های مبحث شاخص نمود رنگ یا CRI که با Ra نیز نمایش داده می شود این است که سنجش این پارامتر نسبت به چه چیزی انجام می شود، چون همیشه نور خورشید در دسترس نیست و نور خورشید ماهیتی متغیر دارد و در ساعات مختلف شبانه روز، شاخص نمود رنگ متفاوتی دارد؟؟؟
جواب این سوال خیلی جالب است!!!
به دلیل اینکه نور خورشید همیشه در دسترس نبوده و خاصیتی داینامیک دارد، برای سنجش CRI منابع نور، چند منبع نور استاندارد تعریف شده است که منابع نور تحت سنجش را با آنها مقایسه و اعلام نتیجه می کنند.
یکی از این منابع نور استاندارد، لامپ استاندارد A است که تقریبا همان لامپ رشته ای خودمان می باشد که مرجع منابع نور با دمای رنگ نور محدوده سفید گرم می باشد.
برای منابع نور با دمای رنگ محدوده سفید سرد، از لامپ فلورسنت D65 استفاده می شود.
طریقه سنجش بدین منوال است که هشت رنگ مرجع را در زیر نور منبع نور مورد آزمون قرار داده و با دستگاه مخصوصی (اسپکترو رادیومتر) طیف های بازتابشی را می سنجند.
جالب است که بدانید که شاخص نمود رنگ استاندارد، بر اساس هشت رنگ بیان می شود در حالی که در طبیعت قطعا بیش از هشت رنگ داریم!!!
شرکت های تولید کننده پیشرو منابع نور، برای اثبات توانایی خود، به جای هشت رنگ مرجع، پانزده رنگ را ملاک قرار می دهند!!!
شاخص نمود رنگ یا CRI: مزایا
دانستن نکات بالا به شما کمک می کند که در هنگام خرید لامپ و یا چراغ به یاد داشته باشید که CRI بالا می تواند :
- سبب حضور بیشتر مشتری در فروشگاه شما بشود و در نتیجه احتمال خرید بالا می رود.
- سبب بشود تا مشتری رنگ اجناس را واقعی تر ببیند و در نتیجه در انتخاب اجناس با اطمینان بیشتری اقدام نماید.
- سبب بشود تا مرجوعی اجناس و یا خدمات شما کاهش یابد و در نتیجه اعتبار کسب و کار شما را افزایش دهد.
- سبب بشود تا در منزل خود احساس راحتی بیشتری بکنید در نتیجه بر خلق و خو و عملکرد شما تاثیر بگذارد.
نویسنده: سعید صادقیان
ممنون که این مقاله را مطالعه نمودید! به پاس قدر دانی از شما، هر گونه سوالی راجع به این مقاله را در زیر عنوان کنید تا نهایتا پس از یک روز پاسخ دهیم
